تابه‌حال همه نوع مجسمه را دیده بودیم؛ یکی از سنگ، دیگری از شیشه و آهن. اخیراً در یک جشنواره ملّی، از مجسمه‌هایی رونمایی شد که جنس آن نه از سنگ و آهن یا چوب، بلکه از یک پسماند کشاورزی به نام «پیت باگاس» است؛ پسماندی که از نیشکرهای کشت شده در خوزستان حاصل می‌شود و حالا به مجسمه‌هایی زیبا و هنری تبدیل شده است.

این مجسمه‌ها نه‌تنها زیبا هستند؛ بلکه حامل یک پیام محیط‌زیستی است: «خلق هنر با ضایعات کشاورزی». چنین مجسمه‌های به‌نمایش‌درآمده در جشنواره ملی شکرستان از سوی هنرمندان خوزستانی نشان می‌دهد که چگونه پسماندهای کشاورزی در خدمت آفرینش هنری قرار می‌گیرند.

به گفته آغازگر ساخت این نوع مجسمه‌ها در خوزستان، این آفرینش هنری می‌تواند الهام‌بخش برای سایر هنرمندان باشد تا از پیت باگاس نیشکر که پیش‌ازاین، یک تهدید محیط‌زیستی بود، فرصت هنری با رویکرد محیط‌زیستی ایجاد کرد.

جواهر لطیفی که ریاست اداره محیط‌زیست کشت و صنعت نیشکر دهخدا را هم برعهده دارد، هدف از این کار را استفاده از پسماند نیشکر برای آفرینش هنری با رویکرد محیط‌زیستی عنوان می‌کند و معتقد است که با این فعالیت، پیوند هنر و نیشکر می‌تواند عمیق و ناگسستنی شود.

مجسمه‌هایی در سبک رئال با پیت باگاس

این نوع فعالیت، البته در جهان و شهرهای نیشکری شمال ایران در ساخت ظروف سابقه دارد؛ اما آن‌گونه که لطیفی می‌گوید، تفاوت‌هایی در خلق مجسمه‌های ساخته شده در خوزستان با آثار ساخته شده در این مناطق وجود دارد؛ اولین تفاوت، جنس خمیری است که در خوزستان برای ساخت مجسمه استفاده شده است. او دراین‌رابطه به این نکته اشاره می‌کند که خمیر درست شده در خوزستان از پیت باگاس، چسب چوب و پودر «مِل» است که با استفاده از آن در یک سبک رئال و واقع‌گرایی، مجسمه‌های هنری ساخته شده است.

استفاده از سازه در ساخت مجسمه، موضوع دیگری است که رئیس محیط‌زیست نیشکر دهخدا به آن اشاره و اعلام کرد که در گام اول باید سازه‌ای ساخته شود و آنگاه از سوی مجسمه‌ساز، خمیر درست شده از پیت باگاس به آن اضافه می‌شود.

وی معتقد است که باتوجه‌به دسترسی فراوان به پیت باگاس در خوزستان، هنر مجسمه‌سازی برپایه آن می‌تواند گسترش یابد و زینت‌بخش خانه‌ها شود؛ ضمن آنکه خانواده بزرگ نیشکر هم می‌توانند به این کار هنری ورود کنند و در بحث آموزش و ترویج نیز صنعت نیشکر پیش‌گام شود.

به گفته او، هم‌اکنون در کشورهای مختلف، استفاده از منابع غنی الیاف گیاهی همچون الیاف برنج و گندم، خمیر چوب، پوست نارگیل، کنف، کتان و پیت باگاس جهت استفاده در صنایع و هنرهای تجسمی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ بنابراین تحت تأثیر الزامات محیط‌زیستی، نوآوری فناوری، صرفه‌جویی در انرژی، حفاظت از محیط‌زیست و استفاده مجدد از مواد، استفاده کاربردی از پیت باگاس در جامعه هنری و سایر حوزه‌ها می‌تواند مزایای اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی به همراه داشته باشد.

وی در پایان به این نکته هم اشاره کرد و گفت که باتوجه‌به پژوهش‌های انجام شده از نمونه کاربردهای صورت گرفته در روستاهای برزیل، شمال ایران و کشور تایوان، مجسمه‌های ساخته شده در شکرستان با زیرسازی مواد بازیافت و شکل‌دهی خمیر پیت باگاس بوده و برای اولین بار در هنرهای تجسمی از این خمیر استفاده شده است.