کوبا؛ جزیره‌ای در دریای کارائیب با پایتختی هاوانا که نامش با موسیقی حماسی، تنباکوهای معطّر و چهره‌های انقلابی چون فیدل کاسترو و چگوارا در ذهن‌ها نقش بسته است. اما اینک، نغمه‌ای نو از دل مزارع نیشکر این جزیره به گوش می‌رسد؛ نغمه‌ای از همکاری و همدلی با سرزمینی دور در خاورمیانه؛ اهواز.

مدیران صنعت نیشکر کوبا، با عبور از اقیانوس‌ها، راهی سفری دور به ایران و سپس اهواز شده‌اند؛ دستاوردهای نیشکر جنوب غرب، آن‌ها را به‌سوی این سرزمین رهنمون کرده تا با واکاوی در مزارع نیشکر و آموختن از تجارب و دانش فنّی، صنعت نیشکر کوبا را شکوفا کنند.

اهواز، با سابقه‌ای دیرینه در کشت نیشکر، به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید این محصول شناخته می‌شود؛ استفاده از فنّاوری‌های نوین و دانشِ روز، ایران را به الگویی در تولید شکر نیشکری جهان تبدیل کرده؛ گویی نغمه نیشکر در این سرزمین، نغمه‌ای از پیشرفت و نوآوری است.

اهواز، با آغوش باز، از مهمانان کوبایی خود استقبال می‌کند؛ تبادل دانش و تجربیات بین دو کشور، فصلی نو از همدلی و تبادل دانش را در دشت‌های خوزستان به گوش می‌رساند؛ نیشکر، دو سرزمین دور را به یکدیگر پیوند می‌دهد و سمفونیِ مشترکی از صلح و دوستی را خلق می‌کند؛ نکته‌ای که «فرانسیسکو لیئو» مدیر شرکت نیشکر کوبایی بر آن تأکید کرد و آن را فصل مشترکی در کشورهایی برشمرد که با تحریم‌های آمریکا روبه‌رو شده‌اند.

مثل یک ماهی در آب

فرانسیسکو لیئو در حاشیه بازدید هیئتی از متخصصان نیشکر کوبایی از کشت و صنعت نیشکر حکیم فارابی حس و حال خود را از حضور در مزارع نیشکر چنین توصیف کرد: «مثل یک ماهی در آب احساس خوبی دارم»؛ احساسی سرشار از شگفتی و سرزندگی با دیدن دستاوردهای نیشکر ایران.

کوبا زمانی در تولید شکر سرآمد بود؛ اما این روزها با افول تولید این محصول راهبّردی مواجه است؛ تحریم‌های آمریکا علّتی بر این افول است که این مدیر شرکت کوبایی، به آن اشاره کرد و گفت که زمانی بیش از پنج میلیون از اراضی کوبا زیر کشت نیشکر بود و ۵۶ کارخانه، هشت میلیون تُن شکر تولید می‌کردند؛ اما پس از جنایات آمریکا در تحریم، روند تولید به‌گونه‌ای پیش رفت که هم‌اینک ۲۲ کارخانه فعال است و تولید شکر هم به‌شدت کاهش‌یافته است.

وجود کارخانه‌های قدیمی از دیگر مواردی است که حال‌ و روز نیشکر کوبا را ناخوش کرده است؛ فرانسیسکو لیئو می‌گوید که عمر کارخانه‌های تولیدی این کشور بیش از ۷۰ سال است و باید به‌روزرسانی شوند. کوبا در کنار تولید شکر، با ۱۱ کارخانه الکل‌سازی، روزانه ۱۵ هزار لیتر الکل تولید می‌کند که بخش عمده آن صادر و بخشی دیگر نیز در صنایع دارویی و بهداشتی مصرف می‌شود.

شگفتی از دستاوردهای بی‌نظیر شرکت توسعه نیشکر

این مدیر شرکت نیشکر کوبایی دستاوردهای صنعت نیشکر و محصولات تولیدی آن را بی‌نظیر توصیف کرد و خواهان استفاده از تجربیات و دانش نیشکر خوزستان برای توسعه صنعت نیشکر کوبا شد.

وی ضمن دعوت از مدیران شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی به کوبا برای بازدید از مزارع نیشکر این کشور، گفت که ما اینجا آمده‌ایم که از تحقیقات و پژوهش‌های نیشکر این شرکت بیاموزیم و دستاوردهای این شرکت را در زمینه گل‌دهی، کشت واریته، تولید محصولات نیشکری و… در کشور کوبا اجرایی کنیم.

یخ خشک تولیدی شرکت خمیرمایه و الکل رازی محصولی بود که فرانسیسکو لیئو از آن به‌عنوان یک دستاورد محیط‌زیستی یاد کرد و گفت که دیدن اینکه ایران در صنعت نیشکر به جایی رسیده که محصولاتی در راستای حفظ محیط‌زیست استفاده می‌کند، شگفت‌انگیز است.

تا همین چند وقت پیش، دانشِ تولید این یخ خشک، در دست آمریکا و آلمان بود؛ اما چند سالی است که فوت‌وفن آن در کشور بومی شده و حالا هم در قلب شکرستانِ ایران در شرکت خمیرمایه و الکل رازی، به دست متخصصانِ نیشکر، تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.

تولید یخِ خشک، در کنار صرفه اقتصادی، گامی مهم در راستای صیانت از محیط‌زیست است که این اقدام با راه‌اندازی کارخانه بازیابی گاز بیودی‌اکسیدکربن محقّق شده است؛ دی‌اکسیدکربن حاصل از فرایند تخمیر اتانول و خمیرمایه، در این کارخانه جمع‌آوری و پس از طی مراحل مختلف، به دی‌اکسیدکربن جامد یا همان یخ خشک تبدیل می‌شود.

هیئت کوبایی در سفری دوروزه به خوزستان با حضور در کشت و صنعت نیشکر حکیم فارابی و شرکت خمیرمایه و الکل رازی با روند برداشت ماشینی نیشکر، فرایند تولید شکر سفید، شکر دارویی و شکرهای طعم‌دار، سیستم‌های آبیاری، تولید الکل و خمیرمایه در خوزستان آشنا شدند. همچنین، تبادل نظر و گفتگوهای تخصصی بین متخصّصان ایرانی و کوبایی در زمینه‌های مختلف کشت، داشت، برداشت و فرآوری نیشکر و تولید محصولات جانبی انجام شد.

مدیران شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی نیز در این بازدیدها ضمن تشریح فعالیت‌ها و محصولات تولیدی، از آمادگی این شرکت برای اشتراک دستاوردها و انتقال دانش فنی به کشور کوبا خبر دادند.